فاصله در موسیقی

فاصله در موسیقی

فاصله در موسیقی

پیشنیاز درسنامه فاصله در موسیقی: الفبای نت های موسیقی | زیر و بمی نت های موسیقی

فاصله در موسیقی عبارت است از ترکیب دو نت موسیقی. به بیان دیگر، فاصله در موسیقی، مجموعه ای از دو نت موسیقی است که در ارتباط با یکدیگر قرار دارند. این دو نت می توانند به صورت همزمان (هارمونیک) یا متوالی (ملودیک) اجرا شوند. از بین دو نت فاصله، نتی که بم تر باشد (زیرایی و فرکانس کمتر) نت مبدا و نت زیرتر را نت مقصد می نامیم. مبحث فاصله، یکی از مهم ترین مباحث موسیقی است. به طوری که میتوان گفت موسیقی، سراسر از فواصل تشکیل شده است. 

توجه: در پایان درسنامه، آزمون 4گزینه ای فاصله در موسیقی را پاسخ دهید و خود را محک بزنید. پاسخنامه الکترونیکی شما پس از تصحیح توسط کارشناسان ما، برای شما ارسال خواهد شد.

تماس با ما

اگر پرسشی دارید یا نیاز به راهنمایی درباره کلاس های آموزشی ما دارید، با ما تماس بگیرید.

مشاوره با اساتید

از طریق این لینک می توانید وقت مشاوره رایگان (حضوری-آنلاین) با اساتید رزرو کنید.

ثبت نام آنلاین

اگر قصد شرکت در هریک از دوره های آموزشی را دارید، از این طریق می توانید ثبت نام کنید.

فاصله هارمونیک و ملودیک

در این ویدئو، میتوانید تفاوت میان فاصله ملودیک و هارمونیک را به صورت شنیداری درک کنید. 

پخش ویدیو

نامگذاری فاصله در موسیقی

برای نامگذاری فاصله در موسیقی، باید دو عنصر مهم فاصله را در نظر بگیریم. ابتدا نام نت های اصلی دو نت فاصله؛ سپس تعداد پرده و نیم پرده فاصله بین دو نت. درواقع نام یک فاصله، از دو قسمت تشکیل شده است:

عدد فاصله

عبارت است از تعداد نت های اصلی بین دو نت، با احتساب خود نت های مبدا و مقصد. توجه کنید عدد فاصله، هیچ ارتباطی با علامت های تغییر دهنده (دیز، بمل و …) ندارد. مثلا عدد فاصله بین دو نت “فا” و دو” برابر با 5 است. (فا1- سل2- لا3- سی4- دو5) این فاصله را “فاصله پنجم” می نامیم. همچنین فاصله دو نت “فا-دیز” و “دو” و همچنین دو نت “فا” و “دو-دیز” و هر شکل دیگری که “فا” در مبدا و “دو” در مقصد باشد، فاصله پنجم خواهد بود. همچنین فاصله یک نت تا خودش (در همان اکتاو) را فاصله اول می نامیم.

بنیه فاصله

بنیه فاصله برای هر عدد فاصله|، با توجه به پرده و نیم پرده های بین دو نت تعیین می شود. مثلا فاصله “فا” تا “دو” که مثال زده شد را در نظر بگیرید. این فاصله، یک فاصله پنجم با 3ونیم پرده اختلاف است. طبق شکل زیر، هرگاه یک فاصله پنجم 3ونیم پرده اختلاف داشته باشد، “پنجم درست” نامیده می شود. حال فاصله بین “فا-دیز” و “دو” را در نظر میگیریم. این فاصله نیز فاصله پنجم است. اما اختلاف دو نت در آن 3 پرده است. در نتیجه طبق جدول زیر، این فاصله را پنجم کاسته می نامیم.

مثال هایی از نامگذاری فاصله

    مثال1: فاصله “سی” تا “ر-دیز”
        عدد فاصله= سوم
        بنیه فاصله= چون اختلاف دو نت 2 پرده است، طبق جدول زیر، دو نت با فاصله سوم که اختلاف 2 پرده ای دارند، “بزرگ” (Major) خواهد بود.
        بنابراین نام کامل این فاصله “سوم بزرگ” (Major 3rd) خواهد بود.

    مثال2: فاصله “سل-بمل” تا “می”
        عدد فاصله= ششم
        بنیه فاصله= چون اختلاف دو نت 5 پرده است، طبق جدول زیر، دو نت با فاصله ششم که اختلاف 5 پرده ای دارند، “افزوده” (Augmented) خواهد بود.
        بنابراین نام کامل این فاصله “سوم بزرگ” (Aug 6th) خواهد بود.

    مثال3: فاصله “دو” تا “دو-دیز”
        عدد فاصله= یکم (اول) چون دو نت در یک اکتاو هستند.
        بنیه فاصله= چون اختلاف دو نت نیم پرده است، طبق جدول زیر، دو نت با فاصله اول که اختلاف نیم پرده ای دارند، “افزوده” (Augmented) خواهد بود.
        بنابراین نام کامل این فاصله “سوم بزرگ” (Aug 1st) خواهد بود.

جدول فاصله در موسیقی

نکاتی درباره جدول فاصله در موسیقی:

  • برای تشخیص نام هر فاصله، ابتدا عدد فاصله را پیدا کنید. سپس از ستون اول جدول، آن عدد را بیابید. در انتها، با شمارش تعداد نیم پرده فاصله، آن را از میان اعداد روبروی آن سطر بیابید. 
  • همانطور که میبینید، برخی از اعداد فاصله، برخی بنیه ها را ندارند. مثلاً فاصله های اول، چهارم، پنجم و هشتم، بنیه های کوچک و بزرگ را ندارند. همچنین بنیه های دوم، سوم، ششم و هفتم، بنیه “درست” را شامل نمی شوند. با این حال، همه فواصل، بنیه های کاسته و افزوده را می توانند داشته باشند. بجز فاصله اول و دوم که به دلیل کوچک بودن فاصله، حالت “کاسته” برای آن ها تعریف نمی شود.
  • همانطور که در جدول بالا می بینید، دو فاصله نیم پرده ای وجود دارد. یکی فاصله “اول افزوده” و دیگری فاصله “دوم کوچک”. به فاصله اول افزوده “نیم پرده کروماتیک” و به فاصله دوم کوچک “نیم پرده دیاتونیک” گفته می شود. مثلاً فاصله “دو تا دو-دیز” نیم پرده کروماتیک (اول افزوده) و فاصله “دو تا ر-بمل” نیم پرده دیاتونیک (دوم کوچک) خواهد بود. در زیر، چند نیم پرده کروماتیک و دیاتونیک مثال زده شده اند.
    – نیم پرده کروماتیک (اول افزوده): می-بمل تا می | فا تا فا-دیز| لا-بمل تا لا | سل تا سل-دیز
    – نیم پرده کروماتیک (دوم کوچک): ر-دیز تا می | فا تا سل-بمل| سل دیز تا لا| سل تا لا-بمل
  • به فاصله های سه پرده ای که شامل فاصله های چهارم افزوده و پنجم کاسته می شود، ترایتون (Triton) گفته می شود که با حرف T نمایش داده می شوند.

تشخیص بنیه فاصله در موسیقی با پیانو

برای تشخیص و به خاطر سپردن آسان تر فاصله ها، استفاده از کلاویه های پیانو راهکار مناسبی است. برای این کار، ابتدا فاصله هایی را که در آن ها فقط کلاویه های سفیدرنگ پیانو (نت های اصلی) حضور دارند بررسی می کنیم. یعنی فاصله هایی که در آن ها نت های دیز و بمل حضور ندارند. سپس از روی این فاصله ها، سایر فاصله ها را به آسانی بدست می آوریم.

تشخیص بنیه فاصله های نت های اصلی در موسیقی

برای تشخیص آسان بنیه فاصله هایی که از نت های اصلی تشکیل شده اند، کافیست کلاویه های مشکلی بین دو نت را شمارش کنیم. به تصویر زیر با دقت نگاه کنید. در این تصویر، فاصله هایی با اعداد دوم، سوم، ششم و هفتم آورده شده اند. در این تصویر، نت های فاصله با رنگ زرد خردلی و کلاویه های مشکی بین آن ها با رنگ آبی نمایش داده شده اند. همانطور که میبینید، هر فاصله بسته به تعداد کلاویه مشکلی بین دو نت آن، یکی از دو مقدار (از نظر تعداد پرده) را دارد. این مقادیر عبارتند از:

  • فاصله های دوم:

    اگر بین دو نت کلاویه مشکی نباشد: نیم پرده > دوم کوچک
    اگر بین دو نت یک کلاویه مشکی باشد: 1 پرده > دوم بزرگ

  • فاصله های سوم:

    اگر بین دو نت یک کلاویه مشکی باشد: 1ونیم پرده > سوم کوچک
    اگر بین دو نت دو کلاویه مشکی باشد: 2 پرده > سوم بزرگ

  • فاصله های ششم:

    اگر بین دو نت سه کلاویه مشکی باشد: 4 پرده > ششم کوچک
    اگر بین دو نت چهار کلاویه مشکی باشد: 4ونیم پرده > ششم بزرگ

  • فاصله های هفتم:

    اگر بین دو نت چهار کلاویه مشکی باشد: 5 پرده > هفتم کوچک
    اگر بین دو نت پنج کلاویه مشکی باشد: 5ونیم پرده > هفتم بزرگ

تشخیص فاصله از روی کلاویه های پیانو

درمورد فاصله های اول، چهارم، پنجم و هشتم که روی کلاویه های سفید پیانو ساخته شده باشد نیز از روش زیر عمل کنید:

  • فاصله های اول: همگی اول درست هستند.
  • فاصله های چهارم: همگی چهارم درست هستند. بجز فاصله فا تا سی که چهارم افزوده است.
  • فاصله های پنجم: همگی درست هستند. بجز فاصله سی تا فا که پنجم کاسته است.
  • فاصله های هشتم: همگی هستم درست هستند.

نمایش اختصاری نام فاصله در موسیقی (نماد نام فاصله)

برای نمایش نمادین نام یک فاصله، ابتدا حرف اختصاری بنیه آن را و سپس عدد آن را می آوریم. در مورد فاصله های کاسته و افزوده، می توان بجای حروف اختصاری “dim” و “Aug”، از نمادک های “o” و “+” استفاده کرد. این علائم را در بالای عدد (مثل توان اعداد) قرار می دهیم.

برای مثال:
فاصله سوم بزرگ به صورت M3
سوم کوچک به صورت m3
پنجم درست به شکل P5
دوم افزوده به شکل +2 یا Aug2
و هفتم کاسته به شکل 2o یا dim2
نوشته می شوند.

فواصل ملایم و ناملایم (ملایمت فاصله در موسیقی)

فاصله در موسیقی از نظر میزان هم جنس بودن یا نبودن دو نت فاصله، به دو دسته ملایم و ناملایم تقسیم می شوند. مساله ملایمت فواصل، یکی از علوم کامل و پیچیده در موسیقی است. یکی از مقالات بسیار کامل و پرمغز درباره ملایمت فواصل، توسط استاد عرفان نادریان نگاشته شده است. تصویر جلد این مقاله را ملاحظه می فرمایید.

با این حال، در اینجا خلاصه ای از این موضوع را برای شما شرح خواهیم داد.

فاصله ها از نظر ملایمت، به دو دسته ملایم و ناملایم تقسیم می شوند. اما خود فواصل ملایم، به دو دسته ملایم کامل و ملایم ناکامل دسته بندی می گردند. در زیر، فواصل هر دسته را آورده ایم.

  • فاصله ملایم در موسیقی:

    ملایم کامل: P8 – P1 – P5 – P4
    ملایم ناکامل: m3 – M3 – m6 – M6

  • فاصله ناملایم در موسیقی:

    m2 – M2 – m7 – M7  + کلیه فواصل کاسته و افزوده

نظریه ملایمت فاصله ها ر موسیقی

آشنایی عملی با ملایمت فاصله در موسیقی

برای اینکه دقیقاً تفاوت میان فواصل ملایم و ناملایم را درک کنید، بهترین راه، شنیدن این فواصل است. سعی کنید این فواصل را به صورت هارمونیک (همزمان) اجرا کنید. بهترین وسیله ممکن برای این کار، ساز پیانو است. با شنیدن فواصل گوناگون، آن ها را با یکدیگر مقایسه کنید. سپس با شنیدن فواصل، سعی کنید ملایمت یا ناملایمت آن را تشخیص دهید. اگر سوالی داشتید، با ما تماس بگیرید یا وقت مشاوره رایگان با اساتید را رزرو فرمایید.

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

تماس تلفنی